GMINA STRYSZAWA

KRZESZÓW

To malownicza miejscowość położona na wysokości 470 m, na zachodnim stoku Żurawnicy (724 m n.p.m.), na pograniczu Beskidu Małego i Średniego. Osadę założono w połowie XIV w. W wyniku szybkiej akcji osadniczej - powstałe przysiółki połączyły się, aby już w roku 1355 erygować własną parafię. Jednak w roku 1635 parafia przeszła w skład parafii suskiej. Dopiero w 1880 r. znów odzyskała samodzielność. Przed rozbiorami Krzeszów był znany z produkcji gontów. Był on siedzibą wojewodów wołoskich - tzw. Wajdów. 

W poł. XIX w. w okolicach wsi wydobywano rudę żelaza, która wędrowała do hut w Suchej Beskidzkiej i Makowie Podhalańskim. Z tego okresu zachowała się zbudowana z piaskowca kapliczka górnika z płaskoreźbą św Barbary pod szczytem Gronika (552 m n.p.m.), przy żóltym i zielonym szlaku turystycznym. 

Podczas II Wojny Światowej wieś przeżyła pacyfikację; z rąk hitlerowców śmierć poniosło kilku młodych ludzi. W Krzeszowie warto zwiedzić kościół parafialny wzniesiony w 1902 r. Na miejscu dawnego drewnianego z 1613 r. Na uwagę zasługuje jego wyposażenie: krzyż z 1380 r., obrazy barokowe i feletrony oraz dzwon z 1659 r. Są również we wsi dwie kaplice z posągami Matki Boskiej z I poł. XIX w. oraz murowana kaplica z figurą Chrystusa Upadającego pod Krzyżem. 

Na uwagę zasługują zabytki przyrody nieożywionej - ławice skalnych piaskowców fliszowych w postaci różnorodnych skałek znajdujące się w pobliżu wsi na przyszczytowym zboczu Żurawnicy, obok zielonego szlaku turystycznego z Suchej Beskidzkiej. Obecnie Krzeszów to doskonała baza wypadowa w pasma Beskidu Średniego i Małego ( Żurawnica, Leskowiec, Groń Jana Pawła II, Madohora). 

Skąd się wzięła nazwa Krzeszów?
Co ciekawe, w Polsce poza naszym Krzeszowem istnieją tylko 4 miejscowości o tej nazwie. Najbardziej znany Krzeszów położony jest nieopodal Wałbrzycha. Krzeszów znajdziemy również w okolicach Leżajska, podobnie jak położone w pobliżu: Krzeszów Dolny i Krzeszów Górny. Żadne z dostępnych materiałów nie informują skąd wzięły się nazwy tych miejscowości. W przypadku Krzeszowa w gminie Stryszawa jest już inaczej. 

W 1967 roku ukazał się artykuł Kazimierza Spisaka "O żywieckich Scupokach i wędrownych Walasach", w którym to autor twierdził, że: "Wołosi wędrowali po Beskidach, o czym świadczą liczne nazwy osad walaskich na Orawie i Spiszu, wykazujące zdumiewające podobieństwo z nazwami osad w ziemi cieszyńskiej i oświęcimskiej. I tak np. Krzeszów przypomina słowackie Kereszowce. Wynika stąd, że te same walaskie gromady pasterskie w czasie wędrówek za paszą obejmowały tereny tak po stronie śląskiej, jak i słowackiej i oznaczały je jednakowymi nazwami." Oczywiście jest to tylko jeden z przykładów, bowiem Spisak wyjaśniał w podobny sposób pochodzenie nazw m.in.: Jeleśni, Zembrzyc czy Lachowic. W przypadku Krzeszowa jest to o tyle błędne wyjaśnienie, gdyż nazwa ta wymieniana jest już w XIV wieku, znacznie wcześniej niż na tym terenie pojawili się Wołosi. Spisak zapomniał o fakcie, iż wsie takie jak Zembrzyce czy Krzeszów lokowane były przez książąt oświęcimskich jako kolejny etap ekspansji w głąb niezasiedlonych i dzikich jeszcze terenów. Budowa zamków obronnych przez Kazimierza Wielkiego w Lanckoronie i Barwałdzie, była odpowiedzią na śmiałe posunięcia oświęcimskiego dworu, zależnego nie od polskiego króla, ale króla czeskiego, a pośrednio i cesarza niemieckiego! 

Niemal cały górski obszar Księstwa Oświęcimskiego pokryty był gęstymi i ciężko dostępnymi lasami. Zasiedlanie nowych, wcześniej niezagospodarowanych terenów wiązało się olbrzymim przedsięwzięciem, a takim był wyrąb lasu w miejscu gdzie lokowano wieś. Wszystko na to wskazuje, że to właśnie temu procederowi Krzeszów zawdzięcza swą nazwę. Po raz kolejny oprzemy się na niesamowitej erudycji Andrzeja Komonieckiego i niezwykłej wiarygodności jego "Dziejopisu Żywieckiego". Na końcowych kartach "Dziejopisu" znajdziemy "Summariusz kościołów", w którym Komoniecki opisał wszystkie wszystkie współczesne mu kościoły Żywiecczyzny. Pojawia się tu również opis kościoła krzeszowskiego. Już w pierwszym zdaniu czytamy: "Świętej Katarzyny Męczenniczki kościół farny krzeszowski założony [roku] 1615 pod Górą Żurawnicą i ze wsią Krzeszowem (od Krzesanego nanonczas na tym miejscu nazwanego lasu) w dekanacie zatorskim będący, który starszy jest niż suski." Czym jest opisane przez Komonieckiego krzesanie? Czynność ta bynajmniej nie oznacza tego co dzisiaj, czyli ściągania kory z drzewa. W tamtym czasie krzesanie było najzwyklejszym wyrębem lasu pod zasiedlenie. O tym, że wyrębu dokonała ludność polska a nie wołoska, świadczyć może nazwa jednej z polan nieopodal Krzeszowa - Łazy. Tą nazwą ludność polska określała polany powstałe w wyniku wyrębu lasu, w przeciwieństwie do takich nazw jak Żar, Palenica, czy Carchel, które oznaczały polany powstałe w wyniku wypalenia lasu. Tą taktykę zawdzięczamy Wołochom, którzy w końcu dotarli też do Krzeszowa, a wieś uczynili nawet siedzibą Wojewody Wołoskiego. Wyrąb lasu na zachodnich stokach Żurawnicy celem założenia nowej osady mógł odcisnął swe piętno w nazwie jednej z najstarszych wsi powiatu suskiego. To daje nam podstawę do stwierdzenia, iż Komoniecki trafnie wyjaśnił pochodzenie nazwy Krzeszów.